Particuliere tuinen en terreinen

Wilde Weelde Welberg, Steenbergen (Welberg)

In juni 2007 ontving ik de uitnodiging om een inrichtingsplan te maken voor een 3 hectare groot terrein in de omgeving van Steenbergen in west Brabant. Het betrof het stuk grond dat Ben en Marja Santbergen recentelijk hadden verworven. Vrijwel het gehele terrein was jarenlang gebruikt voor het telen van doornloze bramen.

De stevige bodem, bestaande uit in die streek veel voorkomende zeeklei, was bij mijn eerste kennismaking geel en grijs, waarschijnlijk door regelmatige behandeling met kunstmest en bestrijdingsmiddelen. De grond leek als het ware te roepen om een nieuwe kans. Wat een geluk dat Ben en Marja dit terrein hebben kunnen verwerven en daarmee de oude poldergrond een nieuwe kans hebben willen geven.

Het maken van een inrichtingsplan voor een terrein begint altijd met de wensen, en in dit geval zelfs met een lang gekoesterde droom van de opdrachtgevers.

De aanleiding voor het maken van een nieuw inrichtingsplan, vormde de wens van de opdrachtgevers om het nieuwe terrein – direct grenzend aan de bestaande tuin bij het woonhuis – zo in te richten, dat er ruimte zou ontstaan voor een natuurlijke ontwikkeling, passend bij de boeiende, dynamische historie van het omringende landschap.

   Welberg ligt in een zeer oude polder; Oud Kromwiel oostelijk van Steenbergen. De polder is al in het jaar 1386 ontwikkeld en vernoemd naar Oud Cromwiel; een ‘oude en zeer diepe kreek’, nog terug te herkennen op kaarten uit het begin van de 17^e eeuw.

(bron: aardrijkskundig woordenboek van A.J. van der Aa, 1839)

Motivatie bij het ontwerp

(Uit het ‘Masterplan, inrichting natuurterrein Welbergen, najaar 2007)

Ben en Maria hebben een enorme passie voor natuur en tegelijkertijd ook voor ‘oorspronkelijkheid’! Er moet bij het maken van het inrichtingsplan recht gedaan worden aan de historische ontwikkeling van het omringende landschap

Voor de inrichting betekent dit dat de geschiedenis van het landschap, van estuarium tot de hedendaagse situatie als agrarische polder, zichtbaar mag worden gemaakt.

Tegelijkertijd – en dat is minstens een even zwaarwegende motivatie – moet er een inrichtingsplan komen, dat door variatie en door in te spelen op de natuurlijke potenties van het gebied, ruimte creëert voor natuurontwikkeling.

Door hier voor de toekomst een natuurlijk gebied te creëren met veel variatie en biodiversiteit,  wordt er tevens ruimte geboden aan een andere wens van Ben en Marja: het uitdragen van de liefde voor de natuur!

Door aan de bewoners van Steenbergen de mogelijkheid te bieden de nieuwe tuin te bezoeken, kan deze ook een educatieve betekenis krijgen. Hiermee wordt er een belangrijke stap gezet naar een verdere historische ontwikkeling van de polder: natuur- en milieueducatie als sleutel voor de toekomst van het landschap van de polder Oud Kromwiel te Welberg!

Omschrijving van de plek door de opdrachtgevers:

Wilde Weelde Welberg

Zo noemen we ons project. Op 3 hectare poldergrond rondom onze woning ontstaat naar het ontwerp van Marleen van Tilburg en begeleid door Ruurd van Donkelaar, een klein landgoed met een sier-, cultuur- en natuurtuin. Speels verbonden door een grote waterpartij die doet denken aan oude kreken die het land voorheen doorsneden en waar in de natuurtuin een veelheid aan oevers, flauw en steil, zonnig en beschaduwd, droog en dras een rijke biotoop oplevert met ruimte voor oorspronkelijke planten en dieren.

De afgegraven grond werd deels verwerkt in de beschutte cultuurtuin die tussen houtwal en dijk ruimte biedt aan kleine akkers, een moestuin en fruitopstand. Een plaats ook voor eigen oogst, vergeten groenten en oude gewassen.

De cultuurtuin tenslotte werd uitgebreid, waarbij de bestaande Engelse landschapstijl werd behouden. Grote gazons en ruime perken versterken rust en ruimte, maar bieden ook volop plaats aan spel en zomers tuinplezier met familie en vrienden. Want dat is bovenal wat ons voor ogen stond bij aanvang van dit project: delen uit een ruime bron met als oogst waardering voor en verwondering over natuur! Daarom ook zijn basisschoolklassen welkom om op onderzoek uit te gaan in cultuur- en natuurtuin en struinend te ontdekken wat anders verborgen blijft.

Marja en Ben Santbergen